atıl kapasite
Atıl Kapasite Nedir?
Karayolu taşımacılık piyasasında, taşıt veya işletmeci sayısı bakımından, talebe göre arzın fazla olmasını ifade eder.
Kapasite Türleri;
Teorik (maksimum) kapasite
Teorik kapasite, makine veya teçhizatın bekleme, gecikme, arıza, kesinti veya ara vermeden elde edebileceği maksimum üretim miktarıdır.
İnsan gücü, hammadde ve diğer maliyetleri hesaba katmaz.
Makine ve teçhizat gibi üretken unsurların hiçbir zaman bozulmaması, bakım ve onarım gerektirmemesi varsayımı altında maksimum üretim miktarını belirtir.
Normal (pratik) kapasite
Bakım çalışmaları, onarımlar, beklemeler, molalar, montaj ve ayarlamalar, iş hazırlığı vb. iş kesintileri nedeniyle makinelerin veya fabrikaların çalışma kapasitesi %100 doldurulamaz, yani teorik kapasiteye ulaşılamaz. Bu aktivite kesintileri teorik performanstan çıkarılırsa “normal (pratik) performans” elde edilir.
Aşırı kapasite
Şirketlerde %100’ün üzerinde kapasite kullanımı,
Fiili kapasitenin belirli bir süre içinde normal kapasiteden yüksek olması durumunda,
Şirketler genellikle kısmen kullanılmayan kapasitelerle çalışır. Talepte veya özel siparişlerde ani artış olması durumunda; vb. durumlarda geçici olarak normal kapasiteyi aşabilirler. Bunu, üretim faktörlerini biraz zorlayarak ve ortalama birim maliyet artışını fazla üreterek yaparlar.
Atıl (boş) kapasite.
Üretim hacmi, yani şirketin belirli bir dönemdeki fiili kapasitesi normal kapasitesinin altındaysa aradaki farka şirketin “boş kapasitesi” denir.
Kapasite kullanım derecesi, fiili kapasitenin normal kapasiteye oranı olup, bu oran normal kapasitenin ne kadarının kullanıldığını yüzde cinsinden gösterir.
Kapasite kullanım derecesinin % 100 olması, fiilî kapasitenin normal kapasiteye eşit olması anlamına gelmektedir.Kapasite Kullanım Oranı = Fiili Kapasite / Normal Kapasite
